BIM Gelişim Düzeyleri (LOD – Level of Development) Nedir?

Modeller içerisindeki öğeler hakkında BIM (YBM) kullanıcıları arasında iletişim seviyesini geliştirmeye ve uygulamada tutarlılık sağlamaya yönelik referans aracına LOD (Level of Development) denmektedir.

LOD (Level of Development) kavramı Weber ve Vico tarafından 2005 senesinde geliştirilmiştir. Bir model seviyesini tanımlama ve olası uygulama yöntemine yönelik çıktı alınabilmesi amacı ile ortaya çıkartılmış ve geçtiğimiz zaman içerisinde farklı versiyonları da geliştirilmiştir.

LOD (Level of Development) BIM (YBM) sistemi ile çalışılan projelerde çıkabilen bazı problemlerin önüne geçilmesi için ve proje içeriklerine göre BIM (YBM) modelinin hangi seviyede oluşturulduğunu belirtmek için modele o numaranın eklenerek belirtilmesine yönelik geliştirilmiştir.

Yapı Bilgi Modeli Protokol Formu, standartlaştırılmış sorumluluk matrisi ve temel LOD (Level of Development) tanımlarını içeren yayınlanmış en son formdur. Geliştirilen başka formlar ise American Institute of Architects (Amerikan Mimarlar Enstitüsü) kısaltması ile AIA tarafından ‘’Yapı Bilgi Modeli Protokol Formu’’ için geliştirilmiş LOD (Level of Development) tanımlarını referans olarak kullanmaktadır.

BIM Olgunluk Seviyeleri

Bew-Richards diyagramı 2008 senesinde Mark Bew ve Mervyn Richards tarafından geliştirilmiştir. Bu diyagramda, BIM (YBM) sisteminde süreç ve veri yönetim sistemlerini 4 aşamaya ayırarak Düzey 0, Düzey 1, Düzey 2 ve Düzey 3 olarak göstermişlerdir.

Yukarıda yer alan şekilde de gösterilen bu düzeyleri açıklayacak olur isek;

Düzey 0: Tasarım sürecinin büyük bir çoğunluğunun gerçekleştiği ve 2 boyutlu CAD dosyalarının kullanıldığı düzeydir.

Düzey 1: Düzey 0’da oluşturulan 2 boyutlu CAD çizimlerinden 3 boyutlu CAD çizimlerine geçilen düzeydir. CAD standartları belirtilerek elektronik veri paylaşımı ortak veri ortamı aracılığı ile sağlanır ama bu düzeyde farklı disiplinler arası iş birliği sağlanamaz.

Düzey 2: Disiplinler arası iş birliği ve birlikte çalışılabilen bir düzeydir. Proje içerisindekiler kendi 3D modellerini üreterek ortak veri ortamı ile paylaşabilirler. BIM (YBM) sistemi içerisindeki 4D program planlanması ve 5D maliyet yönetim boyutları bu düzeyde kullanılabilir.

Düzey 3: BIM (YBM) felsefesinin tam anlamıyla uygulanabildiği düzeydir. Disiplinler arası iş birliğinin ve birlikte çalışılabilirliğin en açık olduğu düzeydir. IFC (Industry Foundation Classes) ve IFD (International Framework for Dictionaries) standartlarına uygun yönetilen ve veri uyumunu ifade eden düzeydir. Düzey 3’te maliyet tahminleri tasarım süreçleri oldukça hızlanmaktadır. Yapının inşasında ve tesis yönetiminde iş güvenliği analizi yapılmakta ve değer mühendisliği analizi ile gelecekteki durumu belirlenebilmektedir.

LOD (Level of Development) Seviyeleri

BIM (YBM) sistemi ile oluşturulmuş projeler, tasarlayanlar hariç proje hakkında bilgi sahibi olmak isteyen kişilere proje hakkında inceleyen kişinin işine yaramayacak detaylı bilgilerde vermektedir. Bu işe yaramayacak detaylı bilgiler dolayısı ile incelenen proje ile ilgili yanlış çıkarımlar yapılabilir.

Bu sorunları gidermek amacı ile de Vico Software Inc tarafından bir çalışma yapılmıştır. Vico Software Inc tarafından yapılan bu çalışmada LOD seviyeleri tasarımın meydana geldiği nesnelere dayalı olarak tanımlanmıştır. BIM (YBM) sistemi kullananlar için iletişim seviyesini ve kalitesini geliştirmek amacı ile ortaya çıkmış LOD seviyelerini açıklayacak olur isek;

LOD 100: Ön tasarım evresini ifade eder. Model elemanı bir sembol ya da genel temsil ile grafik olarak gösterilebilir. Fakat LOD 200 için gerekli olan bilgiler burada yer almaz.

LOD 200: Sistematik tasarım evresini ifade eder. Yapı elemanları ve geometrik olmayan verilerin birbirleri ile ilişkilendirildiği bu evrede boyut, şekil ve konum gibi bilgiler uygulamaya yakın bir biçimde belirtilir.

LOD 300: Tasarım geliştirme evresidir. Model elemanı tasarımdaki sistem, nesne, boyut, şekil, konum, yön ve metraj gibi bilgileri doğrudan grafiksel olarak modelde gösterilir.

LOD 400: İnşaat aşaması evresidir. Modelde detaylandırma, üretim, montaj ve kurulum bilgileriyle miktar, boyut, şekil, konum ve yön açısından doğru olan belirli bir sistem, nesne veya montaj olarak grafiksel olarak temsil edilmektedir.

LOD 500: Tesis yönetimi evresidir. Model nesnesi miktar, yön, şekil, boyut ve konum açısından sahada doğrulanmış bir temsil olarak değerlendirilmektedir.

Aşağıda yer alan şekilde LOD seviyelerinin nasıl temsil edildiği gösterilmektedir;

BIM (YBM) sistemi ile oluşturulan projelerde LOD 200 seviyesi kabul edilen en düşük seviyedir.